مقدمه
وظیفه مهندسین در طراحی و ساخت سازه ها، مدنظر قرار دادن روش های ارتقاء قابلیت مقابله و مقاومت سازه در برابر پدیده های اتفاقی و ناهنجار، از قبیل زلزله، سیل، طوفان و یا آتش سوزی می باشند تا با محاسبه دقیق و بهینه سازی روش های اجرا، از خسارت عمده جانی و مالی تا حد ممکن جلوگیری به عمل آورند.
در سال های اخیر با توجه به انبوه سازی های غیر مقاوم و خسارات حاصله، در رابطه با مقاوم سازی و طراحی سازه ها در برابر زلزله و سایر بارها، حرکت هایی انجام گرفته و در حال گسترش می باشد. با این وجود و با توجه به اهمیت موضوع، علی رغم بالا بودن سطح دانش و فن ایمن سازی سازه ها، گام های موثر و اصولی برداشته نشده است. روند این موضوع در برخی بخش های ساختمان همچون حوزه مصالح ساختمانی، از جهات استاندارد سازی، آموزش، کنترل و ... به مراتب ضعیف تر و در برخی موارد کاملاً دست نخورده و بدون تغییر نسبت به روش های گذشته باقی مانده است.
صنعتی سازی ساختمان به عنوان تنها راه حل معضل مسکن فقط مربوط به ساخت و اجرای کارخانه ای سازه ها نمی باشد، چرا که سازه به طور میانگین 30 الی 40 درصد از یک ساختمان را تشکیل می دهد و لذا لازم است تا در بخش های دیگر ساختمانی که پس از اتمام اسکلت آماده می شوند نیز استانداردسازی، کنترل کیفیت، آموزش و ارائه روش های اجرایی مناسب و ... در حد وسیع صورت پذیرد. همچنین در مراحل پس از اتمام کار اسکلت و سقف یک پروژه اعم از تیغه چینی، نازک کاری، اجرای تأسیسات برقی و مکانیکی و ... که به مراتب تنوع مصالح و نیز زمان اجرایی بیشتر می باشد به کارگیری نیروهای غیر ماهر در اجرا، دید نظارتی سنتی مهندسین اجرا و ... می تواند اجرای سازه را به سمتی سوق دهند که شامل خطای زیادی گردد. از این رو تا آنجا که می توان باید یک محصول ساختمانی را از مبدأ تولیدی و با دید صحیح اجرایی به بازار مصرف روانه نمود و این بخش ها را نیز بطور حقیقی در لایه مهندسی مطالعه نمود.
شرکت تعاونی دانش بنیان بنای رسیس مخترع و تولید کننده انحصاری پانل های سوپر سبک کامپوزیت معدنی ایــزی وال با نیل به این اهداف در طراحی روش اجرای محصول خود گام برداشته و پیشنهادات اجرایی خود را با توجه به اصل سادگی و رعایت موازین استاندارد، بصورت نقشه های اجرایی به جامعه مهندسین و نیز پیمانکاران ساختمانی ارائه می نماید تا در نهایت محصول خروجی این فرایند در هر دو وجه تولید و اجرا، از حوزه مهندسی بهره مند گردد.
دستور العمل ها
الف- استفاده از ابزار ایمنی در حین کار اعم از: کلاه ایمنی، لباس و کفش کار، عینک و گوشی مناسب جهت کار با دستگاه میخ کوب، دتکش پلاستیکی و غیره الزامی می باشد.
ب- برای اجرای دیوار های پیرامونی حتما باید از دو نبشی پرسی در سقف و یک نبشی پرسی در کف (جلوبند و پشتبند) استفاده شود. البته برای رعایت بار های حین ساخت باید به ازای هر 3 پانل یک نبشی به طول 10 سانتی متر در کف و پشت پانل متصل نمود. اگر تعداد پانل های کنار هم، از 3 عدد کمتر بود، باز هم یک پشت بند به طول 10 سانتی متر لازم است.
پ- در دیوار های جانبی مجاور با همسایه حتما باید از دو نبشی پرسی در سقف و یک نبشی پرسی در کف (نبشی جلوبند) استفاده شود.
ت- در دیوار هایی که یک¬ طرف آنها مجاور با فضای پرتگاهی است حتما باید دستور العمل بند ب اجرا شود. (همانند دیوارهای دور آسانسور)
ث- در دیوارهای داخلی باید از دو نبشی پرسی در سقف استفاده شود.
ج- در اجرای دیوارهای پیرامونی در مناطق غیر بادخیز شدید مثل اردبیل تا 6 طبقه نیاز به هیچ نوع کلافی (وال پست) نمی باشد. (دیوار تا ارتفاع 3.5 متر باشد.)
چ-فاصله میخ¬های شلیک شده در دیوار¬های بند الف، ب و پ 30 سانتی¬متر و در دیوار¬های بند ت 60 سانتی¬متر باید باشد.
ح-برای برش عرضی پانل (مقطع) از اره دستی و برقی و برای برش های طولی از اره برقی استفاده شود.
خ- چسب مصرفی قبل از استفاده باید به حالت خمیری به دور از دانه ای شدن درآید.
د- پانل ها تا زمانی که توری پلاستیکی داخل آنها پاره نشده است قابل استفاده بوده و در صورت داشتن ترک با چسب و نوار درز گیری ترمیم شوند.
ذ- برای ایجاد شیار بر روی پانل¬ها باید از شیارزن یا مینی¬فرز یا اره برقی استفاده گردد.
ر- در هنگام شروع نازک کاری تمامی محل¬هایی از پانل که به هر دلیلی آسیب دیده اند باید با توری و منگنه پوشیده شوند سپس اقدام به نازک کاری شود.
ز- توری مورد استفاده در نما کاری فلزی و در غیر آن پلیمری باید باشد. البته در محیط های خورنده در نما کاری نیز باید پلیمری باشد.
ژ- در دپو کردن پانل ها دقت شود که بیش از دو ردیف پانل روی هم قرار نگیرد، همچنین از چوب یا پلاستوفوم بین پانل ها و پانل و زمین استفاده شود.
س- دپو در فضای مرطوب یا بارانی باید پانل ها به روش مناسبی مثلا روکش سراسری نایلونی پوشیده شوند.
پانل های ایــزی وال در بسته های 5، 6 و 9 تایی بسته به ارتفاع آن بارگیری و ارسال می شوند. در اینجا روش های مختلف تخلیه و جابه جایی آورده شده است که با تناسب به امکانات پروژه های مختلف می باشد. 1- بالابر: پس از تخلیه و باز کردن تسمه دور پانل ها می توان آنها را تا 3 عدد با تسمه و بالابر به طبقه حمل نمود که در این صورت نسبت به مصالح بلوک مانند 2 تا 3 برابر کاهش حمل و نقل مصالح مورد استفاده در دیوار خواهیم داشت. 2- جرثقیل: پانل ها را می توان با جر ثقیل و 2 عدد تسمه از ماشین تخلیه و مستقیما به طبقات منتقل نمود. 3- تاور: درپروژه های مرتفع در صورت امکان می توان با مهار بسته ها، آنها را با تاور و مستقیماً از تریلی تخلیه نمود. البته برای آسیب ندیدن پانل ها می توان در محل پروژه با ساخت سبد آن ها را در سبد قرار داده سپس اقدام به انتقال در طبقات نمود. توجه1: جابه جایی هر پانل ایــزی وال باید از قسمت ضخامت آن و توسط دو کارگر صورت پذیرد. برای تسریع می توان اقدام به ساخت گاری با چرخ صنعتی نمود.
توجه 2: برای دپو کردن پانل های ایزی وال باید آن ها را از قسمت ضخامت روی چوب های مکعبی یا پلاستوفوم مناسب قرار داد. لازم به ذکر است نهایتا باید در دو ردیف پانل روی هم قرار بگیرد.
در این حالت با توجه به ارتفاع تولیدی پانل ها، اجرا به صورت یک تکه از کف تا زیر سقف طبق مراحل ذیل صورت می پذیرد: 1- مشخص نمودن نقشه معماری بر روی کف:
این حالت را می توان به چند روش مختلف اجرا نمود: الف- با ملات ماسه و سیمان: این کار با ملات ماسه و سیمان به عرض 12 سانتی متر به ضخامت 2 تا 3 سانتی متر در محل اجرای تیغه ها صورت می پذیرد. این حالت ابتدایی ترین و سنتی ترین روش می باشد.
لازم به ذکر است مقدار ملات مصرفی باید 1 به 6 باشد. ب- اجرای چاک لاین: در این روش محل عبور تیغه ها را با ریسمان رنگی به روی کف مشخص می نماییم. البته قابل ذکر است در این روش انتقال نقشه از کف به روی سقف هم زمان با اجرای خط تیغه ها توسط ریسمان رنگی صورت می پذیرد. ج- اجرای نقشه بر روی کف توسط شمشه و نبشی: در این حالت تعدادی نبشی پرسی نمره 1 را با طول حدود 10 سانتی متر بریده و در فواصل هر خط زیگزال نسبت به هم برابر با ابعاد شمشه مصرفی می باشد. سپس شمشه را در حدفاصل نبشی قرار می دهیم و بعد از اتمام اجرای دیوارها نبشی پشت شمشه را با چکش از کف جدا می نماییم. د- اجرای نقشه بر روی کف توسط اتصال نبشی: در این حالت نبشی هیا پِرِسی 1 میلی متری را با دستگاه میخ کوب در محل عبور دیوارها به کف متصل می نماییم. در این روش اجرای دیوارها به مراتب شاقول تر و دقیق تر خواهند بود و کار در مراحل بعدی را آسان تر و سریع تر می نماید.
2-مشخص کردن محل نبشی پُشت بَند:
در این مرحله باید نقشه کف را به روی سقف انتقال داد. این کار را می توان با شمشه و شاقول، یا جهت افزایش سرعت و کیفیت توسط ترازهای لیزری انجام داد تا محل نصب نبشی های پُشت بَند مشخص گردد (انتقال یک لبه ی ملات ماسه و سیمان یا نبشی کوبیده شده بر روی سقف). 3- نصب نبشی پُشت بَند :
محل نبشی های پُشت بَند بر روی سقف به چند حالت ذیل خواهد بود:
الف- محل قرارگیری نبشی، بتنی است.
ب- محل قرارگیری نبشی، فلزی است.
ج- محل قرارگیری نبشی، فضای غیر میخ پذیر مثل پلاستوفوم است.
الف و ب- در این حالت نبشی مورد استفاده از جنس گالوانیزه بوده که توسط دستگاه تفنگ میخ کوب به همراه میخ و چاشنی در محل خود متصل می گردد. دقت گردد که از میخ فلز به فلز برای محل های فلزی و میخ فلز به بتن برای محل های غیر فلزی استفاده می گردد.
ج- در این حالت با نصب استرات تکیه گاهی به نزدیک ترین فضای میخ پذیر مثلا تیرچه های دو طرف پلاستوفوم با ایجاد فضای فلزی، نبشی گالوانیزه را بر روی استرات با پیچ سرمته و دستگاه پیچ بند متصل می نماییم. 4- آماده کردن چسب:
چسب های ایــزی وال دو نوع معمولی و ضد آب در بسته بندی های 25 کیلوگرمی ارائه می شوند. چسب ها را در ظرفی ریخته و مقداری آب تا زمانی که چسب از حالت خشک یا نیمه خمیری به حالت خمیری درآید به آن اضافه می نماییم. لازم به ذکر است چسب مورد نظر باید بطور یک نواخت و به دور از دانه ای شدن با آب، به حالت خمیری درآید. 5- چیدن پانل ها:
بعد از نصب نبشی پُشت بَند، اولین پانل ایــزی وال را به آن اتکا داده، یک طرف ضخامت آن را مرطوب نموده و پانل بعدی را توسط چسب (که با آب به حالت خمیری در آمده است) به پانل قبلی چسبانده و این روند تا اتمام دیوار مورد نظر ادامه می یابد. یادآوری می گردد در طول فرآیندِ چیدمان برای کنترل پانل ها به طور موقت نبشی های مورد استفاده را به صورت مایل در پشت پانل و تکیه بر زمین قرار می دهیم تا زمان نصب نبشی جلوبند فرا رسد.
تبصره: متذکر می گردد هنگام مالیدن چسب بر روی پانل ها، سطح مورد نظر باید مرطوب و عاری از گرد و خاک باشد.
قابل ذکر است که در هنگام چیدن پانل ها ممکن است با چند حالت مختلف روبرو شویم که در ذیل به شرح آنها می پردازیم:
الف- پانل چسبیده به ستون در راستای قاب خمشی: در این حالت و با توجه به آیین نامه 2800 ایران برای جلوگیری از اثر اندرکنش قاب و میان قاب از پلاستوفوم به ضخامت 3 سانتی متر که با میخ یا چسبEW1 به پانل متصل می گردد استفاده می نماییم. تبصره:در مواردی که دیوارها در جهت قاب سیستم باربر جانبی دارای بادبند یا دیوار برشی است نیاز به استفاده از پلاستوفوم نمی باشد، بلکه پانل ها باید به ستون بچسبند. ب- پانل آزاد: در بعضی موارد با توجه به نقشه معماری امکان دارد پانل از هیچ طرف به پانل دیگر متصل نشود و در کلاف درب یا پنجره نیز قرار نگیرد. در این حالت برای کنترل حرکت پانل در جهت آزاد آن باید نبشی به طول 12 سانتی متر (برابر با ضخامت پانل) را به سقف متصل نمود. ج- پانل ها در راستای هم: شرح این حالت درواقع همان مطلبی است که در بالا به آن پرداخته شد. د- پانل ها بر هم عمود باشند: در این موقع اتصال دو پانل عمود بر هم با همان چسب که در سطح تماس دو پانل مالیده می شود برقرار می شود. متذکر می گردد حتماً در این قسمت ها درزگیری با تیپ میان بند و چسب با دقت صورت پذیرد تا بعد از نازک کاری شاهد ترک های طولی در امتداد درز دو پانل با هم نباشیم. ه- اتصال دو پانل به صورت مورب: در این حالت با توجه به زاویه مورد نظر، دو پانل را از یک لبه با هم قرار داده و قسمت زاویه ای ایجاد شده مابین دو پانل را با مخلوط چسب EW1 و گچ پر می نماییم.
6- پانل ها به صورت قوس دار: در این حالت با توجه به شعاع دیوار نهایی چیدن پانل¬ها صورت خواهد گرفت. 7-دیوارهای باد بندی: در اجرای این دیوارها ابتدا بر روی المان های بادبندی نبشی پرسی با همان روشی که در بالا گفته شد متصل می نماییم، سپس با توجه به زاویه مورد نیاز پانل ها را برش می دهیم، و در نهایت اقدام به درزگیری می نماییم. 8- نصب نبشی جلوبند: همانند نبشی پُشت بند است. دقت شود این مرحله بعد از اتمام شمشه گذاری و بررسی شاقولی دیوار صورت می پذیرد. 9- درزگیری: بعد از چیدن پانل ها و نصب نبشی جلوبند، پانل ها را در مرزی که به یک دیگر می رسند باید توسط چسب و تیپ میان بند درزگیری نمود تا دچار ترک خوردگی بعد از گچ کاری نشویم. برای این کار ابتدا درز را با آب مرطوب نموده سپس با استفاده از کاردک لبه باریک، تیپ میان بند را بر روی محل درز قرار داده و چسب ایــزی وال را با کاردک بر روی آن می مالیم تا درز مورد نظر به طور کامل پوشانده شود. تذکر: یادآوری می گردد در صورت استفاده از پانل های E2، که در آنها جای نوار میان بند به ضخامت 2 میلی متر و عرض 3 سانتی متر از گوشه های پانل دارای تورفتگی می باشد با درزگیری، هم سطحِ پانل اصلی شده و در نهایت در نازک کاری حجم کم تری ملات مصرف می شود. تبصره: برای برش پانل های ایــزی وال در جهت عرض پانل اره عمودبُ برقی یا اره تّربُردستی و نیز برای برش های طولی پانل با اره گردبُر اقدام به عمل آید. مهم: پانل هایی که از تمامی عرض 46 سانتی متر آن ها به طور کامل استفاده نمی گردد در محل های نصب چارچوب، فریم پنجره، دیوار رسیده به ستون و ... استفاده نگردد، این موارد باید بین دو پانل با عرض کامل اجرا گردد.
این سازه ها با کاربری های غیرمسکونی مثل کارخانجات، سوله ها، سالن ها و ... مورد استفاده می باشد. پانل ها در این حالت به صورت دو تکه اجرا می گردند.
در ذیل مراحل اجرای آن به ترتیب آورده شده است: لازم به ذکر است که دیتایل پیشنهادی برای بیشینه دهانه ی 7 متر و ارتفاع 6 متر می باشد. 1- کلاف افقی:در ابتدای کار دو شاخه پروفیل 40*40 به فاصله 4 سانتی متر را به سازه متصل می نماییم تا نهایت امر فضای 12 سانتی متر فضای مورد نیاز برای اجرای پانل ها تامین شود . 2-اجرای دیوار بخش پایینی پروفیل: در این مرحله نبشی پُشت بند را به پروفیل مورد نظر متصل می نماییم. سپس همانند آنچه که در مورد اجرای پانل های تا ارتفاع 350 سانتی متر بوده است، به چیدن پانل ها، درزگیری و اتصال نبشی جلوبند به پروفیل مبادرت می نماییم. 3-استرات قائم: برای کم کردن لنگر ناشی از وزن دیوار ردیف بالا روی پروفیل ها از پروفیل 40*40 قائم در فواصل 3.5 متر به صورت آویز از سقف در وسط استرات افقی متصل می نماییم. 4-اجرای دیوار بخش بالایی پروفیل: در این حالت برای نصب پانل ها 1عدد ورق نمره 1 با عرض 14 و طول دلخواه به پشت یکی از قوطی ها با پیچ یا جوش متصل می نماییم که در واقع برای کنترل حرکت پاشنه دیوار می باشد. سپس پس از چیدن پانل های ردیف بالا پاشنه ی دیوار ها را با متصل نمودن ورق به قوطی محکم می نماییم.